การเปลี่ยนแปลงของกระบวนการผลิตน้ำนมในแต่ละช่วงวัยของการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่

ในช่วงสองสามวันแรกหลังคลอด ก่อนจะถึงจุดที่คุณแม่เริ่มรู้สึกว่า “นมมาแล้ว” นั้น กระบวนการผลิตน้ำนมเกิดจากการทำงานของฮอร์โมน ไม่ว่าจะอย่างไร ก็จะมีการผลิตน้ำนม (แต่ในปริมาณที่น้อย) ไม่ได้ขึ้นอยู่กับการนำน้ำนมออกจากร่างกาย

แต่หลังจากสองสามวันแรกผ่านไป  การผลิตน้ำนมจะเกิดขึ้นต่อเนื่อง ก็ต่อเมื่อ มีการนำน้ำนมออกมาจากเต้าอย่างสม่ำเสมอ (โดยการดูด การบีบหรือการปั๊ม) เต้านมจะหยุดการผลิตน้ำนม ภายในไม่กี่วัน* ถ้าไม่มีการนำน้ำนมออกจากเต้าอย่างสม่ำเสมอ (*พอๆ กับระยะเวลาที่แม่ชงนมผสมที่แจกฟรีให้ลูกกินหมดกระป๋องแรก)

ในช่วง 2-3 สัปดาห์แรก ถ้าการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ดำเนินไปด้วยดี แม่ส่วนใหญ่จะมีน้ำนม มากเกินกว่า ความต้องการของลูก สังเกตได้จากอาการคัดเต้านม น้ำนมไหลซึมเลอะเทอะ ลูกดูดข้างนึง อีกข้างก็ไหลพุ่งออกมาด้วย หรือน้ำนมไหลพุ่งก่อนที่จะถึงมื้อนม สิ่งเหล่านี้ ไม่ใช่ สิ่งปกติที่จะเกิดขึ้นตลอดการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่  แต่จะเกิดขึ้นในช่วงของการปรับตัวระหว่างปริมาณการผลิตน้ำนมของร่างกายแม่ ให้เข้ากับปริมาณความต้องการน้ำนมของร่างกายลูก ในระยะ 2-3 สัปดาห์แรก (สำหรับแม่บางคน อาจจะยาวนานกว่านี้ก็ได้)

สำหรับทารกที่ถูกเลี้ยงด้วยนมแม่ล้วนๆ  จะมีความต้องการน้ำนมเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วในช่วง 2-3 สัปดาห์แรก หลังจากนั้นจะค่อนข้างคงที่ในช่วง 1-6 เดือน (แต่ก็อาจจะมีความต้องการเพิ่มขึ้นในช่วงสั้นๆ ของการเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว หรือที่เรียกว่า Growth Spurts)

งานวิจัยที่มีอยู่ทุกวันนี้ ไม่ได้พบว่าปริมาณน้ำนมที่ทารกต้องการจะมีการเปลี่ยนแปลงตามอายุ หรือน้ำหนักของทารกในช่วง 1-6 เดือนแรก  ในบางกรณี ระหว่าง 6-12 เดือน (เมื่อเริ่มอาหารเสริมเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ทีละน้อย) ปริมาณน้ำนมที่ทารกต้องการอาจจะเริ่มลดลงบ้าง แต่น้ำนมแม่ก็ยังเป็นอาหารหลักที่สำคัญสำหรับทารกในขวบปีแรก

หลังจาก 6 สัปดาห์ - 3 เดือนแรก (หรืออาจจะนานกว่านี้ สำหรับบางคน) ผ่านไป  ปริมาณของฮอร์โมนโปรแล็คตินระดับสูงซึ่งเป็นเรื่องปกติสำหรับระยะแรกคลอด  จะค่อยๆ เริ่มลดต่ำลงกลับสู่ระดับปกติของการผลิตน้ำนมสำหรับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ในระยะหลัง  เมื่อโปรแล็คตินกลับสู่ระดับปกติในช่วงนี้ คุณแม่จะไม่รู้สึกว่าหน้าอกคัดตึงเหมือนช่วงแรก น้ำนมที่เคยไหลซึมก็น้อยลง หรือหายไปเลย ไม่รู้สึกว่าน้ำนมไหลพุ่ง ไม่รู้สึกถึงกลไกการหลั่งน้ำนม (Let down reflex) และปริมาณน้ำนมที่ปั๊มได้ก็อาจจะลดลง ความเปลี่ยนแปลงเหล่านี้เป็น เรื่องปกติ ไม่ได้หมายความว่า ปริมาณการผลิตน้ำนมของคุณลดลงแต่อย่างใด 

จงจำไว้ว่าในช่วงแรกนั้น ปริมาณน้ำนมทีผลิตนั้น มากเกินกว่า ความต้องการ ทำให้มีการคัดตึง และไหลซึมเลอะเทอะ  เมื่อร่างกายปรับตัวได้แล้ว ปริมาณการผลิตน้ำนมจะพอดีกับความต้องการของลูก โดยไม่มีส่วนเกิน ไม่ใช่ผลิตน้อยลงจนไม่พอ อย่างที่ทุกคนกังวล  ขอเพียงให้ลูกดูด และหรือ บีบหรือปั๊มออกอย่างสม่ำเสมอ โดยไม่ให้นมผสมเพิ่ม  ร่างกายคุณแม่ก็จะผลิตน้ำนมได้เพียงพอกับความต้องการของลูกในแต่ละวัยไปตราบนานเท่าที่ต้องการ

รู้สึกว่าหน้าอกไม่คัดตึง นิ่ม เหมือนไม่มีน้ำนม น้ำนมแห้งแล้วหรือเปล่า?

เป็นเรื่องปกติที่จะรู้สึกว่าหน้าอกเริ่มจะไม่คัดตึง นิ่ม เหลว เหมือนไม่มีน้ำนม เมื่อเวลาผ่านไป 6-12 สัปดาห์หลังคลอด

หลังจากสัปดาห์แรกๆ (6-12 สัปดาห์ หรือนานกว่านี้ ขึ้นอยู่กับแต่ละคน) ผ่านพ้นไป คุณแม่จำนวนมากรู้สึกวิตกกังวลเป็นอย่างยิ่งเกี่ยวกับปริมาณน้ำนมของตน เมื่อสังเกตเห็นว่า นมที่เคยปั๊มได้มีปริมาณลดลง หรือรู้สึกว่าหน้าอกนิ่ม เหลว ไม่คัดตึง สิ่งเหล่านี้เป็นเรื่องปกติ แม้ว่าบางครั้งอาจจะรู้สึกคัดตึงบ้าง ถ้าเว้นช่วงการให้ลูกดูด หรือปั๊มนานกว่าปกติ

ความรู้สึกว่าหน้าอกคัดตึง เต็มไปด้วยน้ำนม ในช่วงสัปดาห์แรกๆ นั้นไม่ใช่เรื่องปกติ ตลอดช่วงระยะเวลาของการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่  แต่เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นในช่วงแรกที่ร่างกายของแม่ยังไม่สามารถปรับตัวให้รับรู้กับปริมาณความต้องการน้ำนมของลูกได้

ในช่วงเวลาหนึ่ง โดยปกติจะอยู่ระหว่าง 6-12 สัปดาห์ (อาจจะนานกว่านี้ สำหรับบางคนที่มีนมเยอะมากๆ)ปริมาณการผลิตน้ำนมจะปรับเข้าที่ จะรู้สึกว่าหน้าอกคัดน้อยลง นิ่มเหลว เหมือนไม่มีน้ำนม ไม่มีการไหลซึม ไม่รู้สึกถึง let-down และถ้าปั๊ม ก็จะได้ปริมาณน้อยลงกว่าเดิม

สิ่งเหล่านี้ไม่ได้หมายความว่าร่างกายผลิตน้ำนมน้อยลง  แต่เป็นสิ่งที่บอกว่า ร่างกายสามารถรับรู้แล้วว่าปริมาณน้ำนมเท่าใดจึงจะพอดีกับความต้องการ ไม่จำเป็นต้องผลิตให้มากเกินไปอีกต่อไป

ความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นอาจจะเป็นแบบค่อยเป็นค่อยไป หรือเกิดขึ้นอย่างทันทีทันใดก็ได้ แตกต่างกันไปในแต่ละคน  มีคุณแม่จำนวนมากที่ไม่ค่อยรับรู้ถึงความเปลี่ยนแปลงที่เป็นเรื่องปกตินี้  เพราะส่วนใหญ่มักจะหยุดเลี้ยงลูกด้วยนมตนเองไปก่อนหน้านี้แล้ว ทำให้ไม่เคยรับรู้ถึงความเปลี่ยนแปลงนี้ (หรือบางทีก็เข้าใจผิดๆ ว่าความเปลี่ยนแปลงนี้เป็นสัญญาณบอกว่านมกำลังจะแห้ง ทำให้เลิกให้นมแม่ แล้วไปให้นมผสมแทน)  

ทำไมถึงเกิดการเปลี่ยนแปลงเช่นนี้

โดยปกติหลังจากที่เราเริ่มจะรู้สึกว่า “น้ำนมมาแล้ว” นั้น กระบวนการผลิตน้ำนมจะถูกควบคุมโดยการนำน้ำนมออกมาจากร่างกาย (ถ้ามีการดูดหรือปั๊มออกมา ก็จะมีการผลิตน้ำนมต่อไป ถ้าไม่มีการดูดหรือปั๊มออกมา ก็จะหยุดการผลิต)  แต่กระนั้นก็ตาม  ในช่วงสัปดาห์แรกๆ ฮอร์โมนซึ่งทำหน้าที่ในการผลิตน้ำนมในช่วงแรก (Lactogenesis I&II) นั้น ยังคงมีอยู่ในระดับสูง ซึ่งป็นสาเหตุหลักที่ทำให้ร่างกายผลิตน้ำนมได้เกินกว่าความต้องการ  

การที่ฮอร์โมนในช่วงหลังคลอดใหม่ๆ มีระดับสูงเช่นนี้ ก็เพื่อช่วยในการผลิตน้ำนมให้ได้มากขึ้นถ้ามีความต้องการ (แม้ว่าจะมีลูกแฝดสอง หรือสาม แม่ก็จะสามารถผลิตน้ำนมได้พอสำหรับลูกทุกคน)  หลังจาก 2-3 เดือนแรกผ่านไป ระดับของฮอร์โมนโปรแล็คตินซึ่งปกติจะสูงในช่วงสัปดาห์แรกๆ จะค่อยๆ ลดลงสู่ระดับปกติในที่สุด หลังจากนั้นการผลิตน้ำนมของแม่ก็จะปรับได้พอดีกับความต้องการของลูก (ไม่มีส่วนเกินอีกต่อไป)

-->นมข้างเดียวก้เลี้ยงลูกได้ ถ้าลูกเลือกที่จะดูดข้างเดียว ในระหว่างที่ยังให้นมอยู่ หน้าอกจะไม่เท่ากัน แต่เมื่อลูกหย่านมแล้ว ก็จะกลับมาสู่สภาพเดิมค่ะ 

ขอบคุนน่ะค่ะ.....

โล่งอกไปทีเดียวค่ะ

นึกว่าน้ำนมจะหมด

ได้ความรู้ที่เป็นประโยนชน์มากๆเลยค่ะ

....ต้องขอบคุณwebนี้จิงๆนะ  เพราะถ้าไม่ได้เข้ามาอ่านคำตอบ  คำแนะนำดีๆ ในwebนี้

เราคงเลี้ยงลูกด้วยตัวคนเดียวไม่รอดแน่นอน  ขอบคุณจิงๆจร้า...

นึกว่าเป้นคนเดียวนะค่ะ

นั่นสิคะ พอเริ่ม 3 เดือนกว่าถึง 4 เดือน เริ่มเป็นแบบนี้จริง ๆ ก็เลยกังวลจนนอนไม่หลับว่าน้ำนมจะไม่พออีกต่อไปแล้ว รีบไปซื้อนมผงมาเตรียมไว้แล้วค่ะเนี่ย

เว็บนี้ดีมากจริงๆค่ะ ที่มีน้ำนมเยอะแบบนี้ เพราะเข้าใจกลไกของน้ำนม แบบนี้จะเพิ่มหรือลดก็ไม่มีปัญหาอีกต่อไป ขอบคุณมากค่ะ

ขอบคุณมาก มากสำหรับความรู้ มีประมากเลยค่ะ

ขอบคุณมากค่ะ กำลังมีปัญหานี้พอดี และได้บังคับให้ดูดข้างที่ไม่ยอมดูดมา 2 วัน

เครียดทั้งลูกและแม่ ถ้าไม่ได้อ่านคงไม่สามารถเลี้ยงลูกด้วยนมแม่สมดังตั้งใจแน่ค่ะ

ลุกคนเล็กก็ดูดข้างเดียว คิดมากเหมือนกันกลัวเป็นอันตรายกับข้างที่ไม่ดูด พออ่านแล้วสบายใจขึ้นเยอะ ขอบคุณนะคะ

ขอบคุณมากๆๆเลยค่ะลูกดูดนมข้างเดียวมา9เดือนแล้ว

นึกว่าเป็นคนเดียว ตอนนี้น้องหกเดือน สิบสี่วันแล้ว ดูดข้างเดียวเหมือนกันค่ะ

นมก้อเล้กข้างใหญ่ข้าง ออกข้างนอกทีก็ต้องหาอะไรยัดอีกข้าง

สู้ๆนะค่ะ อิอิ

ตอนนี้น้อง7 เดือนกว่าแล้ว  แต่คุณแม่ยังรู้สึกว่าเวลาลูกดูดนมเหมือนไม่อิ่มแต่เค้าก็กินนานมากเลยนะค่ะ  ตอนนี้นมไม่คัดเหมือนตอนออกมาตอนแรกแต่ว่ารู้สึกคันหัวนมยิบๆๆอยู่ค่ะ  อย่างนี้น้ำนมเราเริ่มหมดหรือยังค่ะ  ทำยังไงจะรักษาน้ำนมไว้ได้นานๆๆ

ลูกอายุได้ 3 เดือน กับอีก 2 วัน ก็รู้สึกหน้าอกไม่ค่อยคัดเหมือนกัน เหมือนน้ำนมลดลง ในเมื่อลูกก็ดูดดีดูดตลอด ก็มีให้นมผงเสริมบ้างนิดหน่อย ตัวเองก็พยายามบำรุงเต็มที่เพื่อให้น้ำนมเพิ่มเหมือนเดิมเพราะอยากเลี้ยงนมแม่นานนาน อีกอย่างปกติช่วงนอนตอนดึกน้ำนมมีมากเดียวนี้หน้าอกไม่ตึงคัดเลยไมู่รู้ว่าเป็นอาการปกติหรือน้ำนมจะลดจริงจริง แต่ก็จะให้ลูกเข้าเต้าเพื่ออาจจะเพิ่มเหมือนเดิม สู้เพื่อลูกชายน้อย 

เจอเหมือนกันค่ะน้องปีกับสามเดือนแล้วนมก็ไม่เท่ากันแต่ยอมได้เพื่อลูกค่ะ

กได้2เดือนแล้วลูกดูดนมข้างซ้ายข้างเดียวพอดูดข้างขวาจะร้องทันทีตอนนี้นมไม่เท่ากันอย่างเหนได้ชัดมากๆค่ะมีทางแก้ไหมค่ะพอบีบใส่ขวดไว้ก็ไม่ยอมดูดอะค่ะทำทุกทางแล้วอีกข้างก็ยังเหลวยู่ดีไม่คัดเลยข้างที่ดูดก็คัดและปวดมากเลยค่ะ

ตอนนี้ลูกได้3เดือนคะลูกดูดนมข้างซ้างข้างเดืยวเหมือนกันคะพอให้เค้าดูดอีกข้างเค้าก็ร้องตอนนี้นมเล็กข้างใหญ่ข้างตลกตัวเองคะนึกว่าจะเปนคนเดียวเสียอีก ตอนนี้เหมือนน้ำนมไม่พอให้เค้าดูดเพราะเค้าดูดเยอะมากไม่รู้จะทำไงเลยต้องใช้นมผสมช่วยแต่เค้าก็ไม่ยอมดูดนมขวดเลยกกลุ้มใจมากคะพอเค้าไม่อิ่มเค้าก็ร้องไห้สงสารลูกนมอีกข้างก็ไม่มีน้ำนมแล้วไม่รู้ทำยังไงเลยให้กล้วยเป็นอาหารเสริมแต่ก็ป้อนไม่เยอะนะคะแค่ 2-3ช้อนชาคะใจก็ไม่ยากป้อนคะกลัวเค้าจะเป็นโรคลำไส้ก็รอดูคะว่าเค้าอึปกติป่าวถ้าอึผิดปกติก็ว่าจะหยุดป้อนคะ

ขายสุนัข เว็บขายสุนัข http://www.thaidogs.net

ตรวจสลากฟรี เว็บตรวจสลาก http://www.lottoasian.com

 ให้ลุกกินข้างเดียวเพาะไม่ถนัดอุ้มคิว่าจะไม่าปนไรเพาะกินข้างเดียวอีกข้างก็ไหลพุ่งเหมือนกัน

ตอนนี้รูสึกนมข้างทีลูกไม่ดูดเล็กกว่าอีกข้าง

ไม่น่าเลยตอนนี้6เดือนล่ะจะทำไงน้ำนมอีกข้างก็ไม่ไหล

กลายเปนนมไม่เท่ากัน หือๆๆ

 เป็นเหมือนกันเลยน้องได้2เดือนดูดข้างเดียวตอนนี้นมเล็กข้างใหญ่ข้างทำไงดีมีทางแก้ไขมั้ยค่ะ

เจอปัญหาแบบนี้อยู่ค่ะ แต่เจอคำตอบค่ะ

 เป็นเหมือนกันเลยค่ะให้ลูกดูดข้างเดียวจนติดเล็กข้างใหญ่ข้างแต่ทำไงได้ลูกเค้าไม่ยอมจะดูดอยู่ข้างเดี่ยวก็ต้องยอมเลยค่ะสู้ๆ

 ตอนนี้ลูกยังม่พอเดือน เกิดปัญหากินของผิดสำแดง ทำให้น้ำนมลดน้อยลง ตอนนี้พยายามกินยาแก้ผิดสำแดง น้ำนมกะเริ่มคัดเหมือนเดิม แต่คัดข้างซ้ายข้างเดียว พยายามให้ลูกดูดข้างขวาบ่อยๆ แต่กะม่คัดเลย ม่รุ้จัทำไงแระ 

ลูกดูดนมข้างเดียวเหมือนกันค่ะตอนนี้3เดือนแล้ว ข้างหนึ่งเล็กข้างหนึ่งใหญ่เพราะอีกข้างหัวนมไม่มีเขาไม่ยอมดูดเลย

 สอบถามหน่อยค่ะ พอดีว่านมข้างขวา เวลาให้ลูกดูดจนเกลี้ยงเต้า พอลูกดูดเสร็จก็มีอาการ เจ็บจี๊ด จนอยากจะร้องไห้ กว่าจะหายก็นานมากพอสมควร ก็เลยไม่อยากให้ลูกดูด ให้ดูดช้างซ้าย แต่นมข้างขวาก็คัด อยากถามว่าถ้าปล่อยให้คัดนมจะหยุดผลิตหรือป่าว และอาการเจ็บจี๊ดมันคืออะไร

 นมคัดข้างเดียวข้างนึงเล็กข้างนึงใหญ่ทำไงดีค่ะ

 ตอนนี้ นมไม่เท่ากันคะ ข้างขวานมคัดมากตึงไปหมด แต่ข้างขวาไม่คัเไม่ตึงเหมือนแต่ก่อน นิ่ม เหลวไปหมด ตอนนี้ นมไม่เท่ากันเลยคะ กังวลมาก จะทำยังไง นมที่ไม่คัด จะกลับมาคัดอีกคะ