ถ้าพูดกันตามตรงแล้ว คำว่าภูเขาไฟหมายถึงช่องระบายอากาศซึ่งหินหนืดและสสารอื่นๆ ปะทุขึ้นสู่พื้นผิว แต่ยังสามารถหมายถึงธรณีสัณฐานที่เกิดจากการสะสมตัวของลาวาที่แข็งตัว และเศษหินภูเขาไฟใกล้กับปล่องภูเขาไฟ ตัวอย่างเช่น อาจกล่าวได้ว่าลาวาขนาดใหญ่ปะทุออกมาจากภูเขาไฟMauna Loa ใน ฮาวายซึ่งหมายถึงช่องระบายอากาศในที่นี้ แต่ใคร ๆ ก็สามารถพูดได้ว่าภูเขาไฟเมานาโลอาเป็นภูเขาไฟที่ลาดเอียงเบา ๆ ขนาดใหญ่ การอ้างอิงในกรณีนี้หมายถึงธรณีสัณฐาน  ภูเขาไฟ ธรณีสัณฐานมีวิวัฒนาการไปตามกาลเวลาอันเป็นผลมาจากการปะทุของภูเขาไฟซ้ำๆ ภูเขาไฟเมานาโลอาเป็นตัวอย่างของภูเขาไฟรูปโล่ ซึ่งเป็นพื้นที่ขนาดใหญ่และลาดเอียงเล็กน้อย สร้างขึ้นจากการปะทุของลาวาเหลวจำนวนมากภูเขาไฟฟูจิในญี่ปุ่นมีรูปแบบที่แตกต่างไปจากเดิมอย่างสิ้นเชิง ภูเขาไฟฟูจิเป็นภูเขาไฟสลับชั้น ที่ คลาสสิค ไอซ์แลนด์เป็นตัวอย่างที่ดีของที่ราบสูง ภูเขาไฟ ในขณะที่พื้นทะเลรอบๆ ไอซ์แลนด์เป็นตัวอย่างที่ยอดเยี่ยมของโครงสร้างภูเขาไฟใต้ทะเล