การดื่มน้ำเยอะไม่ได้ช่วยให้น้ำนมเยอะค่ะ   คำแนะนำที่ให้ดื่มน้ำเยอะๆ นั้น หมายถึงให้มากพอในปริมาณที่เหมาะสม  แต่ละคนก็อาจจะไม่ท่ากัน สังเกตจากเราไม่รู้สึกหิวน้ำ และปัสสาวะเป็นสีเหลืองใส  ก็แสดงว่าได้รับน้ำเพียงพอแล้ว  โดยปกติวันละ 1.5-2 ลิตร ก็พอเพียง 

ถ้าดื่มน้ำวันละ 3 ลิตร  แต่ลูกดูดนมแม่ร่วมกับนมผสม  ก็ไม่ได้ช่วยให้แม่มีนมมากพอสำหรับลูกค่ะ  ในทางกลับกัน  ถึงแม่จะกินน้ำแค่วันละลิตร  แต่ลูกดูดทั้งวัน ไม่ให้นมผสม  แม่ก็มีนมพอสำหรับลูก  แต่ถ้าน้ำที่ดื่มน้อยไปในบางวัน  แม่จะรู้สึกได้เอง  คือจะคอแห้งและกระหายน้ำกว่าปกติ

ลูกวัยสองขวบแล้ว  นมแม่น้อยลงก็เป็นเรื่องปกติค่ะ  เพราะในวัยนี้ร่างกายของลูกจะต้องเจริญเติบโตจากอาหารอื่นแล้วค่ะ  คำแนะนำของ WHO  ในเรื่องของการให้อาหารทารกคือ ให้นมแม่อย่างเดียวกับลูกจนอายุ 6 เดือนหลังจากนั้นให้อาหารเสริมร่วมกับนมแม่จนอายุ 2 ขวบ

ซึ่งในทางปฎิบัติจริงๆ นั้น เด็กบางคนอาจจะสามารถรับอาหารเสริมได้ตั้งแต่ 4 เดือน  บางคนก็อาจจะต้องรอจน  8-9 เดือน จึงจะเริ่มอาหารเสริมได้  (อาจจะเกิดจากการแพ้อาหารอื่น ระบบย่อยอาหารยังไม่ยอมรับอาหารอื่น เป็นต้น)

เมื่อพิจารณาถึงตัวเลข 6 เดือน จะเห็นว่าเป็นวัยที่เริ่มจะมีฟันขึ้น  นี่คือเจตนาของธรรมชาติว่า ร่างกายมนุษย์เตรียมความพร้อมที่จะรับอาหารอื่นแล้ว คือมีฟันในการบดเคี้ยว  น้ำนมแม่ที่เคยเพียงพอต่อการเจริญเติบโตใน 6 เดือนแรกนั้น  ไม่เพียงพอแล้วอีกต่อไป จะต้องได้อาหารเสริมในปริมาณเพิ่มเรื่อยๆ   ข้อแนะนำง่ายๆ คือ 6 เดือน เริ่มอาหารสริม 1 มื้อ  9 เดือน  2 มื้อ  1 ขวบ 3 มื้อ  พร้อมกับนมแม่ตามต้องการ

ที่ WHO แนะนำให้ทารกกินนมแม่ไปจน 2 ขวบ  ก็เพราะในนมแม่มีสารอาหารที่เหมาะสมในการเติบโตของสมอง และภูมิคุ้มกันโรค  ซึ่งหาไม่ได้ในอาหารอื่นๆ รวมทั้งทารกจะได้สร้างเสริมพัฒนาการทางด้านจิตใจ ให้มีความมั่นคงทางอารมณ์  ผ่านการโอบกอดของแม่ในระหว่างดูดนมอีกด้วย

 เมื่อลูกครบ 2 ขวบ ร่างกายจะสร้างภูมิคุ้มกันได้เต็มที่  รวมทั้งมีความมั่นคงทางอารมณ์และจิตใจ จนสามารถที่จะหย่านมแม่ได้แล้วโดยไม่ลำบาก  อย่างไรก็ตาม เด็กบางคนอาจจะยังผูกพันและติดแม่อยู่  ถ้าแม่ไม่มีปัญหาอะไรในการให้ลูกดูดนม  และแม่ไม่อยากหักหาญน้ำใจลูก  ก็สามารถยืดระยะเวลาให้ลูกดูดนมแม่ต่อไปได้อีกแล้วแต่ความต้องการของแม่-ลูก    

 แต่การที่ลูกดูดนมแม่ภายหลังจาก 2 ขวบไปแล้วนั้น  เป็นเรื่องของความผูกพันทางอารมณ์มากกว่าเป็นเรื่องของคุณประโยชน์จากสารอาหารหรืออะไร ดังนั้นจะจึงไม่มีความจำเป็นที่จะต้องมีน้ำนมมากๆ เหมือนตอนที่ให้นมมลูกในขวบปีแรกเลย  ความต้องการที่จะมีนมมากๆ เพื่อลูกในวัย 2 ขวบนั้น เป็นเรื่องที่พยายามจะฝืนธรรมชาติค่ะ

ดังนั้นเจตนาที่อยากจะให้นมแม่ไปนานเท่านานดังที่ถามมานั้น  ขอให้ไตร่ตรองให้ดีว่า เพื่ออะไรกันแน่  ถ้าเป็นเพราะลูกติดแม่  เราต้องพยายามช่วยเหลือลูกให้เป็นตัวของตัวเองค่ะ  2 ขวบยังไม่หย่า ก็เลื่อนไปทีละเดือนๆ ภายใน 3 ขวบ น่าจะเลิกได้ เพราะเด็กจะเริ่มโตและมีความสนใจในสิ่งอื่นๆ รอบตัวมากขึ้นแล้ว 

แต่ถ้าแม่คิดว่านมแม่ดีที่สุดในโลกตราบนานเท่านานนั้น  เป็นการเข้าใจผิดอย่างแรงค่ะ  และถ้าฝืนให้ลูกดูดนมแม่ไปจนเข้าอนุบาลนั้น  ลูกอาจจะโตขึ้นกลายเป็นลูกแหง่จริงๆ  และยิ่งถ้าอยู่ท่ามกลางสังคมที่ไม่เข้าใจด้วยนั้น  ลูกก็อาจจะถูกผู้ใหญ่บางคนซึ่งรู้เท่าไม่ถึงการณ์ล้อเอาบ่อยๆ  จนอาจเกิดเป็นปมด้อยได้นะคะ

ลองอ่านคำตอบข้างบนอีกสักสองสามรอบ ดีไหมคะ อาจจะเข้าใจมากขึ้น  ถ้าอ่านหลายรอบแล้วยังงงอยู่ก็คงต้องพิจารณาเอาเองตามความเข้าใจของตนนะคะ 

จะนำคำสอนของพระพุทธเจ้าเรื่องมัชฌิมาปฏิปทา มาใช้ก็ได้ค่ะ อะไรที่มันสุดโต่งเกินไปนักมักไม่ค่อยดีอยู่แล้วค่ะ ไม่ว่าจะน้อยเกินไปหรือมากเกินไป  ทางสายกลางหรือความพอดีนั้นดีที่สุด

แต่ความพอดีของแต่ละคนก็อาจจะไม่เท่ากัน การที่ WHO แนะนำไว้ที่สองขวบ ก็น่าจะเป็นแนวทางของความพอดีได้ในระดับหนึ่ง แต่สำหรับบางคนอาจจะรูสึกว่า 1 ขวบ 10 เดือน พอดีกว่า บางคนอาจจะ 2 ขวบ ครึ่งก็ได้ ก็ลองพิจารณาดูเอาตามเงื่อนไขของตนเองแล้วกันนะคะว่าความพอดีของเราอยู่ตรงไหน