สาว ๆ หลายคนที่กำลังมองหายาคุมปรับฮอร์โมนเพื่อที่จะนำไปทานเป็นยาคุมกำเนิด หรือเพื่อรักษาอาการก่อนมีประจำเดือน (PMS) อาการประจำเดือนมาไม่ปกติ หรือเพื่อจุดประสงค์อื่น ๆ มาดูกันก่อนดีกว่านะคะว่า ยาคุมปรับฮอร์โมนมีฤทธิ์หรือคุณสมบัติอย่างไรบ้าง

           คุณสมบัติของ ยาปรับฮอร์โมน

            1.คุมกำเนิด ป้องกัน ยับยั้งการตั้งครรภ์      

            2.รักษาอาการก่อนหรือหลังมีประจำเดือน (Premenstrual Syndrome :PMS) เช่น เหวี่ยงวีน หงุดหงิด นอนไม่หลับ ท้องอืด เจ็บคัดเต้านม ฯลฯ

            3.เพิ่มฮอร์โมนเพศหญิง ทำให้หน้าอกหน้าใจใหญ่ขึ้น มีน้ำมีนวล ผิวพรรณสดใส

            4.ต้านฮอร์โมนเพศชาย ทำให้สิวลดลง หน้า หนังศีรษะไม่มันเยิ้ม ลดอาการขนดก เป็นยาคุมลดสิว

            5.รักษาอาการประจำเดือนไม่ปกติ

            จะเห็นได้ว่ายาคุมปรับฮอร์โมนมีประโยชน์หลายอย่างมาก นอกเหนือจากหน้าที่หลักก็คือการคุมกำเนิด ก็ยังใช้แบบต่างๆ เช่น ยาคุมช่วยหน้าใส ยาคุมไม่อ้วน เป็นต้น อย่างไรก็ตาม การจะได้ประโยชน์จากยาคุมปรับฮอร์โมนเต็มประสิทธิภาพ ก็ต้องขึ้นอยู่กับ วิธีกินยาคุมฮอร์โมน ด้วย กล่าวคือ ต้องกินให้ถูกต้องตามชนิดของยา ตรงเวลา และสม่ำเสมอ

            เมื่อพูดถึงชนิดของยาคุมปรับฮอร์โมน สาว ๆ มือใหม่ที่เพิ่งทานยาคุมปรับฮอร์โมนครั้งแรก ก็อาจจะไม่เข้าใจกับรหัสแปลก ๆ เหล่านี้ เช่น ee20d, ee30d หรือ ee35c ว่ามันคืออะไร แตกต่างกันตรงไหน แล้วตัวไหนที่เหมาะกับเรา มาดูกันเลยค่ะ

·         ee คือ ethinyl estradiol หรือ ฮอร์โมนเอสโตรเจน

·         ตัวเลข 20, 30 และ 35 หมายถึง ปริมาณเอสโตรเจนที่มีอยู่ในยาคุมกำเนิด

·         d คือ ดรอสไพรีโนน และ c คือ ไซโปรเตอโรน อะซิเตท

             ยาคุมปรับฮอร์โมนทั้ง 3 ตัวนี้ เป็นยาคุมปรับฮอร์โมนประเภทฮอร์โมนรวม มีฮอร์โมนและตัวยาที่เป็นส่วนประกอบในปริมาณต่ำ ทำให้ทานแล้วเกิดผลข้างเคียงน้อย ไม่ว่าจะเป็นอาการคลื่นไส้ ท้องอืด หรือเจ็บคัดเต้านม และอื่น ๆ

             ยาปรับฮอร์โมน ee20d และ ee30d เหมาะสำหรับคนที่ไม่เคยทานยาคุมกำเนิดมาก่อนเพราะมีปริมาณฮอร์โมนที่ไม่มากจนเกินไป ตลอดจนคนที่กลัวอ้วน บวมน้ำ และคนที่ผิวมัน ใช้เป็น ยาคุมรักษาสิว ได้ทั้ง 2 ชนิด

ส่วนแบบ ee35c มีส่วนผสมของ cyproterone acetate มีฤทธิ์ต้านแอนโดรเจน (anti-androgenic effect) ซึ่งเป็นฮอร์โมนเพศชาย สาว ๆ ที่ขนดก ผิวมัน สิวขึ้น ยาคุมปรับฮอร์โมนชนิด ee35c ช่วยแก้ปัญหาได้

ยาคุมปรับฮอร์โมนประเภทฮอร์โมนรวมทั้ง 3 ชนิดข้างต้น จะมีบรรจุแผงละ 21 เม็ด และ 28 เม็ด

นอกจากนั้น ก็จะมียาคุมปรับฮอร์โมนประเภทฮอร์โมนเดี่ยว ซึ่งจะมีฮอร์โมนโปรเจสติน (progestins) อย่างเดียว จะเป็นตัวเลือกให้กับผู้ที่แพ้ฮอร์โมนเอสโตรเจนและคุณแม่หลังคลอดที่กำลังให้นมบุตร เพราะฮอร์โมนโปรเจสตินมีคุณสมบัติในการเพิ่มน้ำนม ยาคุมชนิดนี้สามารถใช้เป็นยาคุมฉุกเฉินได้ด้วย จำนวนเม็ดส่วนใหญ่จะเป็นชนิดแผง 28 เม็ด

สำหรับการกินยาทั้งชนิด 21 เม็ด และ 28 เม็ดนั้น มีข้อแตกต่างกันนิดเดียว ตรงที่ยาคุมปรับฮอร์โมนชนิด 21 เม็ด ซึ่งจะเป็นตัวฮอร์โมนล้วน ๆ ไม่มีเม็ดยาที่เป็นเม็ดแป้งอยู่เลยนั้น ให้เริ่มกินในวันที่มีประจำเดือนวันแรกหรือ 2-3 วันถัดมา กินให้ตรงเวลาทุกวัน จนยาหมดแผง แล้วเว้นช่วงหยุดกินไป 7 วัน แล้วจึงเริ่มแผงใหม่ต่อทันที

ส่วนชนิด 28 เม็ดนั้นก็เริ่มกินเช่นเดียวกับชนิด 21 เม็ด คือเริ่มกินในวันที่มีประจำเดือนวันแรก หรือ 2-3 วันถัดมา ให้กินเรียงไปตามลูกศรหรือตามวันที่ระบุไว้บนแผง กินจนหมดแผงแล้วเริ่มกินต่อแผงใหม่ทันทีโดยไม่ต้องเว้นช่วง

มักมีคำถามว่า ถ้าเริ่มกินหลังมีประจำเดือนเกิน 3 วันไปแล้วจะได้ไหม ก็ได้เหมือนกัน แต่แนะนำให้คุมกำเนิดด้วยวิธีอื่นร่วมด้วยเพื่อความปลอดภัย แล้วถ้าหากลืมกินยาล่ะ จะทำอย่างไร ก็ให้กินเม็ดที่ลืมนั้นทันทีที่นึกได้ แต่หากลืมเป็น 2 วัน 3 วัน ก็ไม่ต้องกินแล้ว แกะเม็ดที่ลืมทิ้งไป กินเม็ดของวันปัจจุบันต่อเลย (ถ้าไม่ลืมเป็นดีที่สุด เพราะจะมีผลต่อการลดประสิทธิภาพของการคุมกำเนิดและการรักษาอาการข้างเคียงต่าง ๆ ด้วย)

            สำหรับสาว ๆ ที่เพิ่งทานยาคุมกำเนิดครั้งแรก เพื่อความมั่นใจและเกิดประสิทธิภาพสูงสุด แนะนำให้ปรึกษาหมอหรือเภสัชกรก่อนทานยา จะดีที่สุด เพื่อป้องกันการเกิดผลข้างเคียงค่ะ