สวัสดีค่ะ ทุกท่าน

วันนี้มีเทคนิคใหม่ในการบีบน้ำนมด้วยมือมานำเสนอค่ะ  ก่อนจะอธิบายถึงเทคนิคที่ว่า   คงต้องเล่าให้ฟังก่อนว่าตัวเองนั้นบีบน้ำนมด้วยมือไม่เป็นค่ะ  เคยลองพยายามทำตั้งแต่ลูกคนแรกแล้วก็ไม่สำเร็จ  ทั้งบีบทั้งคั้นจนเจ็บระบบไปทั้งทรวงก็ยังได้ไม่ถึงครึ่งออนซ์เลยค่ะ  ถ้าไม่ได้ที่ปั๊มนมช่วย คงจะเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ไม่สำเร็จแน่นอนค่ะ  ก็เลยรู้สึกว่าการบีบน้ำนมด้วยมือนั้นคงต้องเป็นคนที่มีนมเยอะๆ เกินกว่าปกติมั้ง ถึงจะบีบได้ อย่างเราธรรมดาๆ ก็ต้องอาศัยเครื่องนั่นแหละ

เนื่องจากตัวเองต้องอาศัยที่ปั๊มนมเป็นอุปกรณ์ช่วย  และก็หมดเงินไปไม่น้อยทีเดียวเพราะความไม่รู้  ไม่รู้ว่าเราควรใช้แบบไหน อย่างไร  พนักงานขายตามห้างก็ไม่มีประสบการณ์ในการใช้ด้วยซ้ำ  เค้าก็แนะนำไปยังงั้นเอง ขอให้ขายได้เป็นพอ  ในเว็บของบ้านเราก็ไม่มีข้อมูลในส่วนนี้  มีแต่แม่ๆ คุยกันเองตามเว็บบอร์ดต่างๆ   ซึ่งต่างจากเว็บของต่างประเทศที่เกี่ยวกับการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่  ทุกเว็บจะมีหัวข้อของการปั๊มนมโดยเฉพาะเลย  ในเว็บนี้ก็เลยพยายามจะให้ข้อมูลในส่วนนี้ เพื่อที่อย่างน้อยคุณแม่มือใหม่ทั้งหลายจะได้พอมีแนวทางบ้าง

กลับมาที่เรื่องของการบีบน้ำนมด้วยมือ  เนื้อหาและรูปที่มีให้ดูในบทความเดิมนั้น  คัดลอกมาจากตรงนั้นตรงนี้ที่เค้าพูดถึงและอธิบายไว้  ต้องขอสารภาพว่าตัวเองทำไม่ได้จริงๆ ค่ะ  แล้วก็ให้นึกสงสัยอยู่ตลอดเวลาที่บังเอิญได้อ่านตามกระทู้ต่างๆ  ที่มีคุณแม่บางท่านบอกว่าบีบด้วยมือน่ะได้เป็นขวดๆ เลย  ว่าเค้าทำได้ยังไงกัน   ยังอยากเจอตัวเป็นๆ เลยว่าช่วยมาสอนหน่อยได้ไหมว่าทำยังไง   เมื่อตัวเองทำไม่ได้ก็เลยไม่สามารถอธิบายได้อย่างลึกซึ้งแบบผู้เชี่ยวชาญว่าทำยังไงถึงจะบีบน้ำนมด้วยมือออกมาได้เป็นขวดๆ    เหมือนคนว่ายน้ำไม่เป็นจะสอนให้คนว่ายเป็นคงจะลำบาก  คิดๆ ดูแล้วเนื้อหาและรูปที่ลงไปนั้นคงจะไม่สามารถทำให้ใครบีบน้ำนมด้วยมือได้อย่างเชี่ยวชาญแน่ๆ เลย  (หรือมีใครอ่านไปแล้ว ทำได้สำเร็จ ช่วยเมล์มาบอกหน่อยค่ะ เดี๋ยวมีรางวัลให้)

เพราะฉะนั้น  ที่ผ่านๆ มา เวลาที่มีใครมีปัญหาเรื่องน้ำนมน้อยลง  ก็จะแนะนำให้ปั๊มบ่อยๆ  เพื่อกระตุ้น (ซึ่งก็ได้ผลนะคะ)  เพราะจากที่อ่านๆ มาในทุกเว็บเวลาที่พูดเรื่องต้องการเพิ่มปริมาณน้ำนม  เค้าก็จะแนะนำเหมือนกันหมดคือ ปั๊มบ่อยๆ  (จริงๆ แล้วดูดบ่อยๆ ดีกว่า แต่ส่วนใหญ่คุณแม่ทำทำงานประจำก็จะไม่ได้อยู่กับลูกทั้งวัน)  และพยายามปั๊มตอนกลางคืนอย่างน้อยหนึ่งครั้ง   แต่ปัญหาที่พบจากการแนะนำให้ปั๊มบ่อยๆ  ก็คือ ที่ปั๊มนมที่แม่ๆ ใช้กันส่วนใหญ่จะเป็นรุ่นเล็ก  ตามปกติควรจะเป็นรุ่นใหญ่แบบเช่าที่ใช้ในโรงพยาบาลน่ะค่ะ จะง่ายกว่ามากและได้ผลดี (ประหยัดเวลาด้วย เพราะจะปั๊มได้ทีเดียวพร้อมกันทั้งสองข้าง)  แต่ราคาเช่าก็พอสมควร   ถ้าไม่มุ่งมั่นกันจริงๆ  บางทีก็คิดหนักล่ะค่ะ

พอดีว่าท้ายเล่มของหนังสือเรื่อง The Womanly Art of Breastfeeding เค้ามีภาคผนวกแนะนำเรื่องการบีบน้ำนมด้วยมือ (Marmet Technique of Manual Expression)  ซึ่งเค้าอวดสรรพคุณไว้น่าสนใจมากค่ะ  ว่าเทคนิคนี้มีประสิทธิภาพอย่างยิ่ง  ขนาดคุณแม่ทั้งหลายที่เคยมีปัญหากับการบีบด้วยมือ  คือ บีบไม่เป็น บีบแล้วแล้วเจ็บ บีบแล้วน้ำนมไม่ออก ยังประสบผลสำเร็จเป็นอย่างดี คือบีบได้มากขึ้น ไม่เจ็บ และช่วยให้มีน้ำนมมากขึ้นกว่าเดิมด้วยค่ะ  แหม...อ่านแล้วก็อึ้ง ทึ่ง และสงสัยว่าอะไรมันจะขนาดนั้น  อย่ากระนั้นเลย เห็นทีจะต้องลองดูเสียหน่อยว่ามันเลิศเลอปานนั้นจริงหรือเปล่า  ถ้าทำได้จริง  จะได้เอามาเล่าให้แม่ๆ ทั้งหลายไปลองกันบ้าง 

หลังจากทดลองแล้วก็ปรากฎว่าไม่เลวทีเดียวค่ะ  สิบห้านาทีได้ประมาณ 3 ออนซ์  (ถ้าบีบต่อก็น่าจะได้มากกว่านี้ แต่เมื่อยมือซะก่อนค่ะ  ไม่เจ็บด้วยค่ะ เทียบกับที่เมื่อก่อนเคยบีบบังคับซะระบมไปหมดยังได้ไม่ถึงออนซ์  ได้มา 3 ออนซ์นี่นับว่าหรูมากแล้วค่ะ)  

ก็เหมือนกับทักษะอื่นๆ นะคะ Practice makes perfect  ยิ่งฝึกฝนบ่อยๆ  ก็จะเก่งขึ้น  คล่องขึ้น  ถ้าให้เปรียบเทียบการบีบด้วยมือกับปั๊มด้วยเครื่อง  คิดว่าน่าจะคล้ายๆ กับการซักผ้าด้วยมือกับซักด้วยเครื่องล่ะค่ะ  ซักด้วยมือก็เกลี้ยงกว่า แต่ก็เมื่อยมือ ซักด้วยเครื่องก็สะดวกกว่าแต่สะอาดไม่เท่า  ถ้าทำเป็นทั้งสองอย่างก็ดีกว่าอยู่แล้วใช่มั้ยคะ  ก่อนจะออกทะเลไปซะก่อน  มาลองดูกันดีกว่าค่ะว่าทำยังไง    

เริ่มจากมาทำความเข้าใจกับกลไกการผลิตน้ำนมของเต้านมกันก่อนนะคะ  ดูรูปประกอบไปด้วยจะได้เข้าใจง่ายขึ้นค่ะ 

น้ำนมจะถูกผลิตโดยเซลส์ผลิตน้ำนม (alveoli หรือจะเรียกว่าต่อมผลิตน้ำนมก็ได้ค่ะ)  แล้วไหลผ่านท่อน้ำนมมาเก็บไว้ที่กระเปาะน้ำนม (Milk Resevoir)  เมื่อเซลส์ผลิตน้ำนมได้รับการกระตุ้นก็จะส่งผลให้เกิดกลไกน้ำนมพุ่ง (Milk rejection reflex หรือ Let-down reflex) ถ้าใครเคยใช้เครื่องปั๊มนม จะเห็นได้ชัดว่าน้ำนมจะพุ่งปี๊ดออกมาเหมือนสเปรย์เลยค่ะ  เวลาที่ลูกดูด เหงือก ลิ้นและการดูดกลืนของลูกก็จะทำหน้าที่กระตุ้นต่อมผลิตน้ำนมนี่ล่ะค่ะ  ดังนั้นถ้าจะบีบน้ำนมออกให้เหมือนลูกดูด เราก็ต้องพยายามเลียนแบบการกระตุ้นของลูกค่ะ

วิธีการบีบน้ำนม

1. ใช้นิ้วหัวแม่มือวางด้านบน นิ้วชี้และนิ้วกลางวางด้านล่างทำมือเป็นรูปตัว C ตามรูป ซ้ายมือ  จุดที่เราวางนิ้วนั้นให้ห่างจากโคนหัวนม ประมาณ 2.5 -3.1 ซ.ม. (ไม่จำเป็นต้องอยู่นอกลานหัวนมนะคะ เพราะขนาดของลานหัวนมแต่ละคนไม่เท่ากันค่ะ)

            - ตำแหน่งที่วางนิ้วหัวแม่มือ และนิ้วชี้กับนิ้วกลางนั้นต้องอยู่ตรงข้ามกันนะคะ  (ฝรั่งเค้าจะเรียกตามตำแหน่งของเข็มนาฬิกา คือ 12.00 น.และ 6.00 น.)  ไม่ใช่เอียงๆ  แบบรูปขวามือ นะคะ 

2. เมื่อวางนิ้วได้ตามตำแหน่งแล้วให้กดนิ้วเข้าหาตัวเองตามรูป  A   ถ้าหน้าอกใหญ่ก็ทำเหมือนยกหน้าอกขึ้นหน่อยแล้วค่อยกดเข้าหาตัวค่ะ  ระวังอย่าให้นิ้วแยกจากกัน

3. แล้วก็ค่อยๆ กลิ้งนิ้วหัวแม่มือ (เหมือนกำลังพิมพ์นิ้วมือ) ลงมายังโคนหัวนม ระหว่างนั้นก็ผ่อนแรงกดด้านล่างจากนิ้วกลางมายังนิ้วชี้ (ดูตำแหน่งที่ลูกศรชี้ตามรูป B และ C )

            -การเคลื่อนไหวของนิ้วทั้งสามจะช่วยรีดน้ำนมออกมาโดยไม่เจ็บ  คล้ายๆ การดูดของทารก

4. ทำซ้ำเป็นจังหวะ ตามรูปเพื่อรีดน้ำนมออกมาให้หมดกระเปาะ

5. เปลี่ยนตำแหน่งการวางนิ้วมือเพื่อรีดน้ำนมในกระเปาะที่เหลือ  โดยใช้ตำแหน่งของเข็มนาฬิกาเป็นหลักจากจุดเริ่มต้นที่ 12  และ 6  เป็น 11 และ 5  (ใช้มือขวา)  2 และ 8, 3 และ 9 (ใช้มือซ้าย)   ตามรูปจะแสดงการบีบน้ำนมของหน้าอกข้างขวา

สิ่งทีไม่ควรทำเป็นอย่างยิ่ง คือ บีบ ดึง หรือเค้นหน้าอก เพราะจะทำให้เจ็บ และน้ำนมก็ไม่ออกมาด้วยค่ะ  (นี่เป็นข้อผิดพลาดที่ผ่านมาของตัวเองเลยค่ะ  เมื่อก่อนจะบีบเค้นด้วยความรุนแรง  คงจะนึกถึงการคั้นน้ำส้มมากไปหน่อย  คิดว่ายิ่งบีบแรงก็น่าจะยิ่งออกมาก  ที่ไหนได้ นอกจากนมไม่ออก แล้วยังเจ็บตัวอีกด้วยค่ะ  เพราะฉะนั้นเวลาบีบน้ำนมตามขั้นตอนที่ว่ามา  ก็ทำด้วยความนุ่มนวลนะคะ  นึกถึงเวลาที่ลูกดูดน่ะค่ะ  เค้าก็ดูดแผ่วๆ  นมยังออกเลย)

วิธีช่วยกระตุ้นให้เกิด Milk Ejection Reflex

1. การนวดเต้านม  โดยการใช้นิ้วมือนวดเบาๆ เป็นวงๆ ไปรอบๆ เต้านมเหมือนในรูป  D
2. ลูบหน้าอกจากด้านบนลงมายังหัวนมเบาๆ ตามรูป E
3. ก้มตัวลงเล็กน้อยแล้วก็เขย่าหน้าอกค่ะ อาศัยแรงโน้มถ่วงของโลกเข้าช่วย ตามรูป F

ขั้นตอนทั้งหมดควรจะใช้เวลาประมาณ 20-30 นาที

-          บีบน้ำนมแต่ละข้างออก 5-7 นาที (หรือน้ำนมไหลน้อยลง)

-          กระตุ้นโดยการนวด  ลูบ  และเขย่า  

-          บีบน้ำนมออกอีกข้างละ 3-5 นาที

-          กระตุ้นโดยการนวด  ลูบ  และเขย่า

-          บีบน้ำนมออกอีกข้างละ 2-3 นาที

***ถ้าปริมาณน้ำนมมีมากพอแล้ว ก็ใช้เวลาดังกล่าวเป็นเพียงไกด์ไลน์  ถ้าน้ำนมไหลน้อยลงก็เปลี่ยนข้างได้ค่ะ  แต่ถ้าน้ำนมยังมีน้อยอยู่ ให้ทำตามเวลาดังกล่าวอย่างเคร่งครัดนะคะ***

จบแล้วค่ะ  ปิดท้ายด้วยข้อได้เปรียบของการบีบน้ำนมด้วยมือที่ดีกว่าปั๊มด้วยเครื่องก็แล้วกันนะคะ

-          เครื่องปั๊มนมบางอย่างก็ทำให้รู้สึกไม่สบาย และปั๊มไม่ค่อยออก

-          การบีบด้วยมือเป็นธรรมชาติมากกว่า

-          ความรู้สึกสัมผัสระหว่างมือกับผิวหนังช่วยกระตุ้นการสร้างน้ำนมได้ดีกว่าฝาครอบพลาสติกสัมผัสกับผิวหนัง

-          พกพาสะดวก  ทำงานได้ทันที  ไม่มีการลืมชิ้นส่วนหรืออุปกรณ์เหมือนเครื่อง  (คงไม่มีแม่คนไหนลืมเอามือของตัวเองไปหรอกนะคะ)

-          ดีที่สุดเลยก็คือ ไม่เสียเงินค่ะ

อยากให้คุณแม่ทุกท่านหัดบีบด้วยมือให้เป็นค่ะ  ถึงแม้ตัวเองจะเป็นคนขี้เมื่อย  ขี้เกียจและรู้สึกสะดวกกว่ากับการใช้เครื่องปั๊ม  ก็ยังเห็นว่าการบีบด้วยมือนี่เป็นประโยชน์มากๆ  จากประสบการณ์ก็คือ ในบางสถานการณ์เราก็ไม่สะดวกที่จะใช้เครื่อง  หรือไม่ได้เตรียมตัวไป  อาจจะเผลอช็อปปิ้งนานไปหน่อย รู้สึกคัดขึ้นมา  แค่พกถุงเก็บน้ำนมติดกระเป๋าไว้สักใบสองใบตลอดเวลา  ฉุกเฉินเมื่อไหร่ก็แว่บเข้าห้องน้ำ  บีบออกมาได้เลย  ไม่ต้องปล่อยให้ไหลซึม หรือค้างไว้นานๆ  (ซึ่งถ้าค้างบ่อยๆ ก็จะทำให้น้ำนมผลิตน้อยลงด้วยค่ะ)

อ้อ...ก่อนจบขอความร่วมมือจากคุณแม่ทุกท่านนิดนึงค่ะ  อยากให้ช่วยเขียนมาเล่าให้ฟังหน่อยค่ะว่าทำตามแล้วได้ผลหรือไม่ได้ผลยังไง    ถ้าได้ผลก็จะได้เอามาเล่าให้ฟังเป็นตัวอย่างกับคนอื่นๆ  ถ้าไม่ได้ผลก็จะได้มาช่วยกันดูว่าคำอธิบายตรงไหน ไม่ชัดเจนหรือเปล่าค่ะ