บางคนเข้าใจว่า หน้าอกหน้าใจขนาดบิ๊กไซส์อาจจะให้ปริมาณน้ำนมได้เยอะกว่าขนาดมินิ แต่ในความเป็นจริงแล้วขนาดน่ะ ไม่ได้มีผลต่อปริมาณน้ำนมซักนิดเลยล่ะค่ะ

ในเมื่อขนาดของหน้าอกมิได้เกี่ยวกับปริมาณการผลิตน้ำนม แล้วน้ำนมที่เยอะหรือน้อยของคุรแม่แต่ละคนขึ้นอยู่กับอะไรล่ะ ?

 คงต้องเข้าใจก่อนว่า ส่วนที่ใช้สร้างน้ำนมในร่างกายของผู้หญิงเรานั้นก็คือ ต่อมน้ำนม ซึ่งธรรมชาติให้ติดตัวผู้หญิงมาคนละ 15-20 ต่อม ส่วนขนาดที่ใหญ่หรือเล็กนั้นมาจากไขมันต่างหากล่ะคะ เพราะฉะนั้นหญิงทุกคนจึงได้ต้นทุนในการสร้างน้ำนมมาเท่าๆ กัน

ส่วนปริมาณน้ำนมที่ออกมามากหรือน้อยนั้นขึ้นอยู่กับสองสิ่งต่อไปนี้ค่ะ

1. ฮอร์โมน ในช่วงที่แม่คลอดจะมีฮอร์โมนโปรแลคติน ซึ่งเป็นตัวช่วยในการผลิตน้ำนม คุณแม่ที่คลอดแล้วไม่เครียด ไม่กังวลใจ พร้อมที่จะให้นมลูกได้ ฮอร์โมนตัวนี้ก็จะทำงานได้ดีส่งผลให้ผลิตน้ำนมได้มาก แต่ถ้าคุณแม่เครียด กังวลใจ ฮอร์โมนตัวนี้ก็จะทำงานได้ไม่เต็มที่ ส่งผลให้การผลิตน้ำนมของแม่นั้นน้อยลงค่ะ

2. การดูดของเจ้าตัวน้อย การดูดของลูกจะไปช่วยกระตุ้นให้ต่อมน้ำนมทำงานได้ดี จริงอยู่ค่ะ ที่ผู้หญิงเราแต่ละคนมีต่อมน้ำนมมาประมาณ 15-20 ต่อมพอๆ กัน แต่ถ้าคุณแม่คนไหนที่ให้ลูกเริ่มต้นดูดนมเร็วนั่นก็คือ 1-2 ชั่วโมงแรก จะช่วยกระตุ้นให้ต่อมน้ำนมทำงานได้เยอะ เมื่อต่อมน้ำนมทำงานได้เยอะ ปริมาณน้ำนมที่ออกมาก็เยอะตามไปด้วย ช่วงนี้จึงเหมาะต่อการเริ่มต้นกระบวนการสร้างน้ำนมที่สุด

  แต่ถ้าคุณแม่คนไหนเริ่มให้ลูกดูดนมช้า อาจจะหลังคลอด 2-3 วันไปแล้ว การทำงานของต่อมน้ำนมจะลดลงค่ะ เพราะเจ้าตัวน้อยไม่ได้ดูดกระตุ้น และช่วยในการสร้างน้ำนมแม่อย่างต่อเนื่อง ทำให้ต่อมน้ำนมอาจจะทำงานน้อยลง ปริมาณน้ำนมที่ออกมาจึงน้อยตามไปด้วย ยิ่งในเด็กที่คุณแม่เลี้ยงควบคู่ไปกับนมผสมด้วยแล้ว จะทำให้ปริมาณน้ำนมของแม่ยิ่งน้อยลง และแห้งไปในที่สุดค่ะ

ผ่าตัดคลอดอาจทำให้น้ำนมน้อย

ที่เป็นเช่นนั้นก็เพราะการผ่าตัดคลอดทำให้แผลหลังการผ่าตัดเจ็บมากกว่าคุณแม่ที่คลอดเองตามธรรมชาติ และการฟื้นตัวช้ากว่า ส่งผลให้คุณแม่บางคนเจ็บแผลและอาจจะเครียด เหนื่อย เพลีย ต้องการพักผ่อน แล้วก็ไม่สามารถให้นมเจ้าตัวน้อยได้ในทันที เพราะฉะนั้นน้ำนมจึงถูกสร้างได้น้อยค่ะ แล้วถ้ายิ่งคุณแม่พักฟื้นนานเท่าไร เจ้าตัวเล็กก็พลาดโอกาสที่จะดูดนมและทำให้น้ำนมของแม่ลดน้อยลงจนแห้งไปในที่สุดได้ค่ะ

แต่อย่าเพิ่งกังวลไป เพราะคุณแม่บางคนแม้ไม่สามารถคลอดเองได้ แต่ต้องการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่ ตรงนี้มีทางแก้ไขค่ะ คือเมื่อคุณแม่รู้สึกตัวต้องรีบให้ลูกดูดนมแม่ในทันที อย่าให้ทางโรงพยาบาลแยกเราแม่ลูกจากกัน เพราะไม่อย่างนั้นเจ้าหนูน้อยจะพลาดโอกาสดีๆ ที่จะได้รับจากนมแม่ไป

คุณค่าของนมแม่

การให้ลูกเริ่มดูดนมตั้งแต่ช่วง 1-2 ชั่วโมงแรก นอกจากจะทำให้กระบวนการสร้างน้ำนมแม่เริ่มต้นขึ้น ข้อดีที่สำคัญมากๆ อีกข้อก็คือ ในช่วง 2-3 วันแรกนี้น้ำนมของแม่มีคุณค่ามากค่ะ หรือที่เรียกว่าน้ำนมเหลือง ซึ่งน้ำนมเหลืองจะมีปริมาณไม่มากเพียงแค่ 1 ออนซ์ต่อ 1 วัน แต่เพียงพอสำหรับเด็กแรกเกิดค่ะ

ในน้ำนมเหลืองจะอุดมไปด้วยภูมิคุ้มกัน ซึ่งในเด็กอ่อนๆ ภูมิคุ้มกันจะน้อยมาก น้ำนมเหลืองในน้ำนมแม่จะเสริมสร้างภูมิคุ้มกันและปกป้องพวกเชื้อโรคเชื้อแบคทีเรียต่างๆ ไม่ให้เข้าสู่ทางเดินอาหาร กระเพาะ ลำไส้

 หลังจาก 2-3 วันแรกไปแล้วน้ำนมจะกลับเป็นสีขาวใสปกติ แต่ก็ไม่ใช่ว่าคุณค่าจะลดลงไปนะคะ เพียงแต่ว่านมแม่จะปรับให้เหมาะกับความต้องการของเจ้าตัวเล็กเท่านั้นเอง

นอกจากนี้ในนมแม่ยังมีเอนไซม์ที่ช่วยในการย่อยไขมัน ที่ในนมผงไม่สามารถจะทำได้ เอนไซม์ที่ว่ามีความสำคัญคือ เมื่อย่อยไขมันแล้วจะทำให้สมองของเจ้าตัวน้อยที่กำลังเติบโตนำไขมันจากนมไปใช้ได้อย่างเต็มที่ ส่งผลให้สมองน้อยๆ พัฒนาเติบโตได้อย่างสมบูรณ์

[ ที่มา..นิตยสารรักลูก ปีที่ 22 ฉบับที่ 260 กันยายน 2547 ]