บทความโดย พญ.สุธีรา เอื้อไพโรจน์กิจ https://www.doctorbreastfeeding.com/

การถ่ายขี้เทา ในช่วง 2-3 วันแรกหลังคลอด ลูกจะถ่ายขี้เทาสีดำอมเขียว เนื้ออุจจาระเนียนละเอียดแต่เหนียวมาก หลังจากนั้นจึงเปลี่ยนเป็นอุจจาระสีน้ำตาลและเหลืองในที่สุด ควรรายงานแพทย์หากลูกยังไม่ถ่ายขี้เทาภายใน 48 ชั่วโมงแรก เพื่อหาสาเหตุความผิดปกติ เช่น ลำไส้อุดตัน
การถ่ายอุจจาระทันทีหลังกินนม เมื่อนมเติมเต็มกระเพาะอาหาร จะส่งสัญญาณผ่านระบบประสาทอัตโนมัติไปที่ลำไส้ใหญ่ส่วนปลาย ทำให้บีบตัวเพื่อขับถ่ายอุจจาระออกจากร่างกาย (สัญญาณนี้เรียกว่า gastrocolic reflex) สัญญาณนี้จะชัดเจนมากโดยเฉพาะหลังกินนมมื้อเช้า เพราะลำไส้ได้พักจากการทำงานในช่วงกลางคืน และพบมากในทารกอายุ 2-3 เดือนแรกโดยเฉพาะอย่างยิ่งหากได้กินนมแม่ อาจถ่ายทุกครั้งหลังกินนม ยิ่งไปกว่านั้นบางคนอาจทำท่าเบ่งอยากถ่ายแทบจะทันทีที่ปากสัมผัสกับหัวนมแม่ ทำให้ไม่ยอมดูดนมแม่เพราะเอาแต่ทำท่าเบ่ง คุณแม่ไม่ต้องตกใจว่าลูกเป็นอะไร ให้รอประมาณไม่เกิน 15 นาที จนลูกหยุดเบ่ง แล้วจึงให้นมได้
ทารกกินนมแม่ อาจถ่ายอุจจาระวันละ 2-3 ครั้งหรือหลายครั้งต่อวัน (ทุกครั้งหลังกินนม) ส่วนใหญ่จะถ่ายบ่อยมากในช่วง 2-3 สัปดาห์แรกหลังคลอด อาจมีสีเหลืองทอง เป็นน้ำ คล้ายแป้งเปียกหรือซุปฟักทอง หรือเป็นเม็ดๆคล้ายซุปถั่ว ไม่แข็งเป็นก้อน แต่เมื่อลูกอายุ 1 หรือ 2 หรือ 3 เดือน จำนวนครั้งในการขับถ่ายจะลดลง บางคนอาจนานหลายวันจึงถ่าย ที่เป็นเช่นนี้เนื่องจากนมแม่ไม่มีของเสียที่เป็นกากมาก เพราะร่างกายเด็กดูดซึมสารอาหารไปใช้ได้เกือบหมด แม่หลายคนกังวลว่าลูกจะเป็นอะไรหรือไม่เพราะคิดว่าคนเราต้องถ่ายทุกวันจึงจะสบายตัว แต่รายที่กินนมแม่ ถึงแม้ไม่ได้ถ่าย ลูกก็รู้สึกสบายดีเพียงแต่อาจมีลมในท้องมากกว่าปกติซึ่งคุณช่วยได้โดยการใช้ยาขับลม และเมื่อถ่ายอุจจาระออกมา จะไม่แข็ง จึงไม่เรียกว่าท้องผูก
ทารกกินนมผง ในช่วงแรกหลังคลอด มักถ่าย 1 ถึง 4 ครั้งต่อวัน แต่บางคนอาจมากถึง 6 ครั้ง เมื่อลูกโตขึ้น จะลดลงเหลือ 1-2 ครั้งต่อวัน ลักษณะคล้ายแป้งเปียกหรือไข่กวน สีเหลืองอ่อนกว่าอุจจาระของนมแม่ หรืออาจเป็นสีน้ำตาล จำนวนการขับถ่ายหรือสีอุจจาระจะเป็นอย่างไรก็ได้ ตราบใดที่อุจจาระไม่แข็งหรือเป็นน้ำและทารกดูสบายดีและน้ำหนักขึ้นดี ปัญหาที่พบบ่อยในทารกที่กินนมผงคือ ท้องผูกหรืออุจจาระแข็งเกินไป
การเบ่งเพื่อถ่ายอุจจาระ ทารกบางคนทำท่าเบ่งอุจจาระจริงจังมาก และอาจร้องไห้อย่างมากขณะกำลังเบ่ง แต่อุจจาระที่ออกมาจะไม่แข็ง เราไม่เรียกท้องผูก ที่เป็นเช่นนี้อธิบายว่ากล้ามเนื้อที่เกี่ยวข้องกับการขับถ่ายยังทำงานไม่ประสานกัน คือ ส่วนที่ทำหน้าที่ขับเคลื่อนทำงาน แต่กล้ามเนื้อหูรูดไม่ยอมเปิดให้อุจจาระออก จึงเบ่งมากแต่ออกไม่ได้ แต่เมื่อทารกโตขึ้นระบบประสาทพัฒนามากขึ้น อาการนี้จะหายไปได้เอง ไม่ควรเหน็บยาหรือสวนอุจจาระช่วยลูก เพราะจะทำให้เคยชินกับการถูกช่วยเหลือจนไม่เบ่งเอง
การเปลี่ยนแปลงของอุจจาระ ที่ไม่เหมือนกับทุกครั้งที่ถ่าย ลักษณะหรือสีอุจจาระ อาจเปลี่ยนแปลงได้ในแต่ละครั้งที่ขับถ่าย ตราบที่ลูกยังสบายดีและน้ำหนักขึ้นดี ยกตัวอย่างเช่น อุจจาระสีเขียวพบได้ในทารกที่กินนมแม่และนมผง ไม่มีอะไรต้องกังวลหากลูกดูสบายดี แต่หากลูกถ่ายบ่อยและเหลวมากขึ้น อุจจาระมีกลิ่นเหม็น ร่วมกับอาการท้องอืด นั่นอาจเป็นอาการของการติดเชื้อ การพบมูกใสในอุจจาระ ส่วนใหญ่เกิดจากความผิดปกติมีการระคายเคืองที่ลำไส้ จากติดเชื้อ หรือ แพ้อาหารกลุ่มเสี่ยง อาหารไม่ย่อย บางครั้งอาจมาจากเมือกที่ลูกกลืนขณะอยู่ในท้องแม่ หรือหากลูกเป็นหวัดอยู่ อาจเป็นจากน้ำมูกหรือเสมหะที่กลืนลงไป
เมื่อคุณลองให้ลูกกินผักชนิดใหม่ อาจพบชิ้นของผักออกมากับอุจจาระคล้ายไม่ถูกย่อย ไม่ต้องตกใจ แต่หากพบเมือกเพิ่มขึ้นหรืออุจจาระเหลวกว่าปกติ นั่นอาจเป็นเพราะการระคายเคืองของชิ้นอาหารต่อลำไส้มากเกินไป ครั้งต่อไปคุณควรลดปริมาณของอาหารชนิดนั้น อาการมักดีขึ้น รอให้ลำไส้ได้ปรับตัวอีกระยะ แล้วค่อยเพิ่มปริมาณมากขึ้นทีละน้อย อาหารบางอย่างที่สีแดง จะทำให้อุจจาระสีแดงเช่นกัน เช่น มะเขือเทศ แครอท แก้วมังกรสีแดง

หากพบเลือดเป็นเส้นจางๆเคลือบที่อุจจาระ ส่วนใหญ่เกิดจากอุจจาระแข็งครูดกับผนังลำไส้หรือรูทวาร เลือดที่ออกไม่รุนแรง แต่คุณควรแจ้งแพทย์ เพื่อจะได้รับรักษาภาวะท้องผูกหรืออุจจาระแข็งเกินไป
การมีเลือดออกจำนวนมากในอุจจาระพบได้ไม่บ่อย อาจเกิดจากความผิดปกติที่โครงสร้างของลำไส้ การติดเชื้อที่ลำไส้ชนิดรุนแรง หรือโรคลำไส้กลืนกัน คุณจึงควรรีบไปพบแพทย์โดยเร็ว