ถาม: ลูกสาวของผมอายุ ๒ สัปดาห์ ภรรยาของผมให้ลูกกินนมแม่อย่างเดียวตลอด ๑๓ วันแรก แต่ลูกก็มีอาการท้องเสียอย่างต่อเนื่องตลอดเวลา ลูกงอแงอึดอัดไม่สบายเพราะอุจจาระเหลวเป็นน้ำ และแก๊สในท้อง หมอได้ทดสอบหาเชื้อไวรัสและเชื้อโรคอื่นๆ แต่ก็ไม่พบอะไร สุดท้ายด้วยความที่ไม่รู้จะทำอย่างไรดี เราตัดสินใจให้ลูกกินนมผสมยี่ห้อซิมิแล็ค เธอสงบลง นอนหลับ “เหมือนเด็กทารก” และอุจจาระเป็นก้อนเป็นครั้งแรก เราทดลองสลับการให้นมกลับไปกลับมาและเห็นผลได้ชัดเจน ดูเหมือนว่าลูกของเราจะแพ้นมแม่ ภรรยาของผมพยายามรับประทานอาหารจืดๆ แต่ก็ดูจะไม่ช่วยอะไรเลย เธอกังวลและไม่สบายใจมาก ไม่รู้จะปรึกษาใครดี หมอที่ดูแลเธอก็ตอบอะไรไม่ได้ คุณช่วยผมได้ไหมครับ?

ตอบ: อาการท้องเสียมักไม่ค่อยเกิดกับเด็กที่กินนมแม่ แต่เมื่อมีอาการท้องเสียเกิดขึ้น ในแทบทุกกรณีคุณแม่ควรจะยังคงให้ลูกกินนมแม่ต่อไป เพราะการแพ้นมแม่เป็นกรณีที่พบได้ยากมากๆ

ตามปกติอุจจาระของทารกที่กินนมแม่เพียงอย่างเดียวจะไม่เป็นก้อน แต่จะเหลวคล้ายซุปถั่ว กลิ่นไม่ควรจะรุนแรงมาก การถ่ายอุจจาระบ่อยๆ และเหลวๆ ไม่ใช่เรื่องผิดปกติ ทารกที่กินนมแม่บางคนถ่ายอุจจาระทุกครั้งที่แม่ให้นม ถ้าทารกท้องเสีย เขาควรจะต้องมีอาการดังต่อไปนี้

·  ถ่ายอุจจาระ ๑๒-๑๖ ครั้งในช่วงเวลา ๒๔ ชั่วโมง

·  อุจจาระมีกลิ่นรุนแรง

·  อุจจาระอาจจะมีเลือดปน

คุณพ่อคุณแม่ควรสังเกตว่าลูกมีสัญญาณแสดงอาการป่วยอย่างอื่นหรือไม่ เช่น อาการง่วงเหงา ซึมเซา ปัสสาวะน้อย ปากและลิ้นแห้ง ผิวหนังแห้งไม่อ่อนนุ่ม ปลายมือปลายเท้าเย็นชื้น ถ้าลูกมีอาการเหล่านี้คุณพ่อคุณแม่ควรพาลูกไปพบแพทย์

ความผิดปกติในการเผาผลาญอาหาร เช่น primary lactase deficiency (ภาวะขาดแล็คเทส ซึ่งเป็นเอนไซม์ที่ย่อยแล็คโทสหรือน้ำตาลในนมแม่) และ galactosemia (ภาวะร่างกายไม่สามารถใช้น้ำตาลกาแล็คโทสได้ เนื่องจากขาดเอนไซม์ GALT) ถึงแม้จะพบน้อยมากๆ ในเด็กทารก แต่ก็สามารถเป็นสาเหตุให้คุณแม่ไม่สามารถให้ลูกกินนมแม่ได้ แต่ถ้าโดยรวมทารกมีสุขภาพดีและอาการอื่นๆ เป็นปกติ แพทย์น่าจะตัดข้อสงสัยเรื่องความผิดปกติเหล่านี้ไปได้

บางครั้งทารกที่กินนมแม่อาจจะถ่ายอุจจาระเป็นน้ำเหลวสีเขียว และมีแก๊สในท้อง อาการเหล่านี้อาจเกิดจากความไม่สมดุลกันระหว่างน้ำนมส่วนหน้ากับน้ำนมส่วนหลัง น้ำนมส่วนหน้าคือน้ำนมที่ใสกว่า มีไขมันน้อยกว่า ซึ่งทารกจะได้รับในช่วงแรกๆ ของการให้นม ต่อจากนั้นน้ำนมจะค่อยๆ ข้นขึ้นไปเป็นน้ำนมส่วนหลังซึงมีไขมันสูงกว่า

อุจจาระสีเขียวและอาการปั่นป่วนในท้องอาจเกิดจากปริมาณแล็คโทส (น้ำตาล) ที่สูงเกิน การให้นมลูกในปริมาณมากๆ แน่นอนว่าก็จะหมายถึงการให้แล็คโทสในปริมาณมากๆ กับเขาด้วยเช่นกัน เมื่อแล็คโทสที่มีปริมาณมากเกินความต้องการนี้ผ่านไปยังลำไส้ใหญ่ของทารก ก็อาจจะเกิดการย่อย หมักหมมและบูดเสียมากขึ้น ทำให้เกิดอาการปั่นป่วน มีแก๊ส และถ่ายอุจจาระเหลวมีกลิ่นรุนแรง

ถ้าคุณคิดว่านี่อาจจะเป็นสาเหตุที่ทำให้ลูกของคุณถ่ายเหลว ควรปล่อยให้เขาเป็นคนกำหนดปริมาณการกินนมเอง เวลาให้นมลูก ควรปล่อยให้เขากินนมจากอกข้างแรกจนกระทั่งรู้สึกผ่อนคลายและพอใจ และผละออกจากหน้าอกเอง คุณแม่อาจจะลองให้เขากินนมอีกข้างหนึ่ง แต่ทารกส่วนใหญ่มักจะอิ่มพอแล้วกับการกินนมจากอกข้างเดียวในช่วงเวลา ๓-๔ ชั่วโมง ในระยะ ๓-๔ วันแรก ซึ่งเป็นช่วงที่ปริมาณน้ำนมกำลังปรับตัว คุณแม่ควรปั๊มน้ำนมจากหน้าอกข้างที่ “ไม่ได้ใช้” หรือ “ใช้น้อยกว่า” ออกมาเพียงแค่ให้พอรู้สึกหายคัดหน้าอกเท่านั้น

อาการท้องเสียยังอาจเกิดจากการได้รับนมวัวอีกด้วย ถ้าเป็นเพราะสาเหตุนี้ ทารกส่วนใหญ่จะมีอาการดีขึ้นถ้าคุณแม่งดรับประทานอาหารที่มีส่วนผสมของนมวัวอย่างสิ้นเชิง แต่ถ้าปัญหาเรื่องการท้องเสียยังไม่หายไป คุณพ่อคุณแม่ควรจะปรึกษา Lactation Consultant

แปลจาก Breastmilk intolerance?  by Debbi Donovan, IBCLCon

บทความนี้แปลโดยคุณนิจวรรณ ตั้งวิรุฬห์ ซึ่งสละเวลาส่วนตัวทำให้โดยมิได้รับค่าตอบแทนใดๆ หากคุณผู้อ่านทุกท่านอ่านบทความนี้แล้วรู้สึกว่าได้ประโยชน์ ขอความกรุณาส่งคำขอบคุณสั้นๆ ให้ผู้แปลบ้าง เราเชื่อว่าน่าจะเป็นการตอบแทนซึ่งทำให้ผู้รับอิ่มใจไม่น้อยค่ะ